THE HINDU EDITORIAL VOCABULARY PDF: 17 DECEMBER 2019




ARTICLE 1 – CLIMATE OF INACTION

  1. Address = पता / व्याख्यान / सम्बोधित करना / निवेदन करना 
  2. Aspire = महत्वाकांक्षा करना / आकांक्षा करना / चाहना 
  3. Audit = परीक्षण / लेखा परीक्षण / हिसाब की जांच  
  4. Catastrophic = आपत्तिजनक / प्रलयंकर / विनाशकारी 
  5. Cohesive = जोड़नेवाला 
  6. Concern = चिंता / मामला / सम्बन्ध       
  7. Conference = सभा / सम्मलेन / बातचीत 
  8. Consequence = नतीजा / निष्कर्ष / परिणाम / महत्त्व 
  9. Contrast = विषमता / उल्टा 
  10. Delegate = प्रतिनिधि / प्रतिनिधि बनाना / प्रतिनिधि के रूप में भेजना 
  11. Destruction = विनाश / तबाही 
  12. Desultory = अनियमित / असंबद्ध / अव्यवस्थित
  13. Dire = खतरनाक / डरावना / भयानक 
  14. Establish = स्थापित करना / सिद्ध करना
  15. Eventual = अंतिम / फलस्वरूप / संभावित 
  16. Extreme = चरम / सिरा / किनारा 
  17. Fossil = जीवाश्म
  18. Framework = रूपरेखा / संरचना
  19. Frequent = बार बार होने वाला / नियमित
  20. Galvanise = प्रेरित करना / कलाई चढ़ाना
  21. Imbued = रंगना / रंग चढ़ाना / व्याप्त होना 
  22. Inaction = निष्क्रियता / अकर्मण्यता / आलस्य / आराम 
  23. Inevitable = अनिवार्य / आवश्यक
  24. Intractable = असभ्य / अशिष्ट / बेअदब
  25. Mechanism = तंत्र / क्रियाविधि 
  26. Merely = केवल / सादे तौर पर / महज़ / मात्र / बिल्कुल 
  27. Miserably = बुरी तरह / अभाग्य से
  28. Mitigation = शमन / कमी करना / न्यूनीकरण 
  29. Negotiation = मोल भाव / बातचीत / समझौता वार्ता 
  30. Outcome = परिणाम 
  31. Precede = पूर्वकालीन / पूर्ववर्त्ती / अग्रगामी 
  32. Status = हैसियत / प्रतिष्ठा / अवस्था / स्थान / वस्तु-स्तिथि 
  33. Storm = आँधी / तूफ़ान 
  34. Voluntary = स्वैच्छिक / स्वेच्छापूर्ण / अपनी ही इच्छा से किया हुआ / अवैतनिक 
  35. Vulnerable = सुभेद्य / अतिसंवेदनशील / कमज़ोर / आलोचनीय 
  36. Wrangle = तकरार / लड़ाई



ARTICLE 2 – UNFULFILLED PROMISE

  1. Abide = पालन करना / सहन करना / दृढ रहना / प्रतीक्षा करना 
  2. Circumstance = परिस्तिथि / हालत / अवस्था / हाल 
  3. Concern = चिंता / मामला / सम्बंधित होना 
  4. Consent = अनुमति / सहमति / मंजूरी 
  5. Convincingly = प्रभावकारी तरीके से 
  6. Culminate = समापन / नतीजा निकालना 
  7. Dilute =  मंद करना / फीका / पतला / जलमिश्रित  
  8. Encouragingly = उत्साहवर्धक ढंग से
  9. Enforce = लागू करना / विवश करना / बाध्य करना 
  10. Exemption = छुटकारा / बचाव
  11. Incident = कांड / घटना / प्रसंग / संयोग / सम्पत्ति के संबंध में अधिकार 
  12. Intrinsic = स्वाभाविक / आतंरिक / वास्तविक 
  13. Liberty = स्वतंत्रता / स्वाधीनता 
  14. Nominee = नामांकित व्यक्ति / उम्मीदवार 
  15. Originate = उत्पन्न करना
  16. Provision = प्रावधान / नियम / धारा / व्यवस्था 
  17. Provision = प्रावधान / नियम / धारा / व्यवस्था
  18. Recommend = बताना / सिफारिश करना / अनुशंसा करना 
  19. Redemption = छुटकारा / मुक्ति / दोबारा मोल लेना
  20. Refer = उल्लेख / भेजना / सौंपना
  21. Regard = विचार करना / सम्मान करना / महत्व प्रदान करना 
  22. Regulate = नियंत्रण करना / नियमित करना
  23. Safeguard = रक्षा / बचाव 
  24. Sweep = झाड़ू लगाना / तेजी से निकल जाना / घुमाव 



ARTICLE 3 – THE WIDENING FISSURE IN INDIA’S RULE OF LAW

  1. Abusive = अपमानजनक / निंदापूर्ण
  2. Accountability = उत्तरदायित्व / जवाबदेही
  3. Accuse = आरोप लगाना / दोषारोपण करना / दोषी ठहराना
  4. Adequate = पर्याप्त / उचित 
  5. Allegation = आरोप
  6. Allege = आरोप लगाना / तर्क करना 
  7. Allegedly = कथित रूप से 
  8. Ambiguous = अस्पष्ट / अनेकार्थक / सन्दिग्धार्थक 
  9. Associate = साथी / सहयोगी / सहभागी / संयुक्त / मिला हुआ 
  10. Autonomy = स्वराज्य / स्वशासित 
  11. Bail = जमानत / मुचलका 
  12. Brutal = क्रूर / अमानवीय / निष्ठुर / निर्दय 
  13. Chargesheet  = आरोप पत्र  
  14. Claim = दावा करना / मांग / दृढतापूर्वक कहना 
  15. Colonial = उपनिवेश सम्बन्धी
  16. Complicity = मिलीभगत / सहभागिता / बुरे काम में साझेदारी
  17. Conflict = झगड़ा / टकराव / संघर्ष 
  18. Contempt = अपमान / अवमानना / तिरस्कार
  19. Context = सन्दर्भ / प्रसंग / विषय  
  20. Corporate = निगमित / संगठित / सामूहिक 
  21. Dilute = फीका / पतला / जलमिश्रित
  22. Dispute = विवाद / झगड़ा / मतभेद 
  23. Dissent = असहमत होना / मतभेद
  24. Dogged = हठी / जबरदस्त / दृढ 
  25. Domain = कार्य क्षेत्र / अधिकार क्षेत्र / विचार सीमा
  26. Dweller = निवासी 
  27. Employ = नियुक्त करना / काम में लगाना
  28. Enable =  सक्षम / समर्थ बनाना 
  29. Enact = अभिनीत करना / कानून बनाना / अधिनियमित करना
  30. Encounter = मुक़ाबला / आमना सामना
  31. Expect = अपेक्षा करना / आशा करना 
  32. Extent = विस्तार
  33. Fabric = कपड़ा / बनावट / ढांचा / संरचना 
  34. Fissure = दरार 
  35. Guilt = अपराध / अपराध बोध
  36. Illustrate = व्याख्या करना / उदाहरण देकर स्पष्ट करना / समझाना
  37. Implement = लागू करना / अमल में लाना / कार्यान्वित करना
  38. Impunity = दंड मुक्ति / माफ़ी 
  39. Incarceration = क़ैद कर देना
  40. Incident = कांड / घटना / प्रसंग / संयोग / सम्पत्ति के संबंध में अधिकार 
  41. Innocent = मासूम / बेगुनाह / भोला / निर्दोष
  42. Innovative = उन्नत / उन्नतशील / अभिनव / प्रगतिशील 
  43. Intense = तीव्र / प्रचंड / प्रबल 
  44. Interpretation = व्याख्या / अर्थ / विवेचन
  45. Investigate = जांच करना / अनुसंधान करना 
  46. Invoke = बुलाना / आमंत्रित करना 
  47. Judicial = अदालती / न्यायिक / न्याय सम्बन्धी / नयायालय सम्बन्धी 
  48. Legislation = विधान / विधि निर्माण / कानून 
  49. Legitimacy = असलियत / यथार्थता / सच्चाई / वैधता
  50. Litigation = मुकदमा / मुकदमेबाज़ी
  51. Manipulable = संचालित किए जाने योग्य
  52. Minimal = अल्प / न्यूनतम / सब से कम
  53. Mitigate = कम करना / घटाना / शांत करना 
  54. Obvious = जाहिर / प्रकट / प्रत्यक्ष 
  55. Oppression = उत्पीड़न / अत्याचार 
  56. Organize = आयोजित करना / व्यवस्था करना / संयोजित करना 
  57. Outcome = परिणाम
  58. Overwhelming = अपरिहार्य / दबानेवाला / कुचल डालनेवाला 
  59. Penal = दण्डनीय / दण्ड देने वाला 
  60. Pervasive = व्यापक / प्रसारित होने वाला / फैलनेवाला 
  61. Predecessor = पूर्वज / पूर्ववर्ती / पूर्वाधिकारी 
  62. Prevention = रोक थाम / निवारण / निरोध / प्रतिबन्ध  
  63. Prima facie = प्रत्यक्ष / प्रथमदृष्टया / प्रथम दृष्टि पर आधारित / ऊपर से देखने पर 
  64. Probe = जांच / छानबीन 
  65. Proceeding = कार्यवाही / आचार / कृति / अग्र गमन
  66. Progressive = प्रगति करते हुए / प्रगतिशील रूप में 
  67. Prohibit = रोकना / मना  करना
  68. Prolong = बढ़ाना / लम्बा करना / टालना / स्थगित कर देना 
  69. Provision = प्रावधान / नियम / धारा / व्यवस्था 
  70. Recognition = पहचान / मान्यता / सम्मान / स्वीकृति 
  71. Regime = शासन / व्यवस्था / शासन प्रणाली / शासन काल 
  72. Replicate = प्रतिकृति बनाना / फिर से दोहराना 
  73. Resist = विरोध करना / बाधा / रोकना 
  74. Retain = रोकना / कायम रखना / स्मृति में रखना
  75. Reveal = प्रकट करना / प्रकाशित करना / प्रत्यक्ष करना 
  76. Ripe = पका हुआ / तैयार / काटने के लिए तैयार 
  77. Sanction = प्रतिबन्ध / मंज़ूरी 
  78. Scope = क्षेत्र / विस्तार / सीमा / व्यापकता / फैलाव 
  79. Scroll = सूचीपत्रहिसाब का कच्चा चिट्ठालपेटा हुआ
  80. Scrutiny = जांच / छानबीन / सूक्ष्म परीक्षण / समीक्षा 
  81. Sedition = विद्रोह / राजद्रोह
  82. Seemingly = शायद / प्रतीत होता है 
  83. Sheath = म्यान / कोश
  84. Slab = स्तर / पत्थर की पटिया / पटिया 
  85. Spectre = काली छाया / प्रेत / पिशाच 
  86. Stark = नीरा / कड़ा / कठोर / पूर्ण रूप से 
  87. Statute = क़ानून / अधिनियम
  88. Stifle = दबाना / गला घोंटना / दम घुटना
  89. Strike = हड़ताल / प्रहार 
  90. Tendency = प्रवृत्ति / अभिप्राय / तात्पर्य
  91. Trial = सुनवाई / परीक्षण / जांच 
  92. Tribal = आदिवासी / जनजातीय
  93. Uphold = समर्थन करना / संभालना 
  94. Vague = अस्पष्ट / धुंधला / अनिश्चित 



ARTICLE 4 – IN CONSERVATIVE LANDSLIDE, PAIN FOR LABOUR

  1. Accusation = आरोप / दोष 
  2. Accuse = आरोप लगाना / दोषारोपण करना / दोषी ठहराना
  3. Adage = कहावत / सूक्ति / उक्ति
  4. Admirer = प्रशंसक / सराहना करने वाला 
  5. Allegation = आरोप
  6. Assessment = आंकलन / मूल्यांकन
  7. Austerity = तपस्या / कठोरता / मितव्ययिता 
  8. Baleful = हानिकारक / संकटपूर्ण / घातक
  9. Bastion = बुर्ज / दुर्ग / गढ़ 
  10. Bawdy = गंदा / फूहड़
  11. Campaign = अभियान  / मुहीम / आंदोलन 
  12. Chagrin = चिढ़ / तंग करना
  13. Conservative = रूढ़िवादी / अनुदार
  14. Consider = विचार करना / ध्यान रखना / समझना  
  15. Consistency = स्थिरता / निरंतरता / अविरोध / अनुरूपता / सामंजस्य / संगति 
  16. Consistent = अविरोधी / सिलसिलेवार / सुसंगत 
  17. Constituency = चुनाव क्षेत्र / निर्वाचन क्षेत्र
  18. Contention = विवाद / तकरार 
  19. Critic = आलोचक / समीक्षक / संकटपूर्ण 
  20. Crossroad = चौराहा
  21. Dearth = अकाल / कमी 
  22. Debate = वाद विवाद / विचार विमर्श
  23. Deceptiveness = धूर्तता / धाखेबाज़ी
  24. Despite = के बावजूद 
  25. Dominate = हावी / प्रभुत्व रखना / शासन करना / प्राबल्य रखना 
  26. Duplicity = कपट / द्वैधता
  27. Egregious = कट्टर / प्रबल / बेहद खराब
  28. Electorate = निर्वाचक मंडल / निर्वाचन क्षेत्र 
  29. Elite = विशिष्ट वर्ग / उच्च वर्ग / कुलीन 
  30. Elitism = उत्कृष्टता 
  31. Endorse = समर्थन करना / अनुमोदन करना / पुष्टि करना 
  32. Establish = स्थापित करना / सिद्ध करना 
  33. Evade = बचना / बच निकलना 
  34. Extreme = चरम / सिरा / किनारा 
  35. Harvest = फसल काटना / उपज / पैदावार
  36. Inevitable = अनिवार्य / आवश्यक / जो टल सके 
  37. Influence = प्रभाव / प्रतिष्ठा / असर / पहुँच 
  38. Invasion = आक्रमण / हमला / चढ़ाई / हस्तक्षेप
  39. Isolate = अलग / अलग कर देना / पृथक करना 
  40. Issue = विषय / मुद्दा / प्रकाशित करना / आदेश जारी करना / आगे बढ़ाना 
  41. Landslide = भूस्खलन / भारी बहुमत 
  42. Mainstream = मुख्यधारा / विशेष पक्ष / मुख्य विचारधारा
  43. Manifesto = घोषणा पत्र
  44. Measure = माप / मापदंड 
  45. Mendacity = भिक्षावृति / झूठ / असत्य 
  46. Mooring =   घाट / नाव बाँधने की जगह
  47. Nostrum =  रामबाण दवा / नीम हकीम की दवा 
  48. Numerous = अनेक / बहुत 
  49. Outrageous = अपमानजनक / बेरहम / क्रूर / सख्त 
  50. Patriotic = देशभकतीपूर्ण  
  51. Perhaps = शायद / हो सकता है / मुमकिन है
  52. Plodding = परिश्रमी / पैर घसीट कर चलता हुआ
  53. Polarize = ध्रूवीकरण करना / फूट डालना 
  54. Portray = चित्रित करना / प्रतिकृति बनाना / वर्णन करना / दर्शाना 
  55. Profusion = प्रचुरता
  56. Racism = जातिवाद 
  57. Radical = उग्र / महत्वपूर्ण / मौलिक 
  58. Refer = उल्लेख / भेजना / सौंपना
  59. Refuse = अस्वीकार करना / रद्द करना 
  60. Remark = टिपण्णी / आलोचना 
  61. Remarkable = उल्लेखनीय / असाधारण / अद्भुत 
  62. Respective = संबंधी / तत्सम्बन्धी
  63. Retreat = पीछे हटना / आश्रय / शरण 
  64. Scoundrel = दुष्ट / बदमाश / निकृष्ट / नीच
  65. Seem = दिखाई पड़ना / प्रतीत होना / प्रकट होना
  66. Socialist = समाजवादी
  67. Staunch = स्वामिभक्त / निष्ठावान / दृढ / कट्टर / पक्का
  68. Suffer = भुगतना / झेलना / सहना / पीड़ित होना 
  69. Swathe = लपेटना / बांधना / बंधन / पत्ता / तह
  70. Tabloid = संक्षेप / खुलासा / सनसनीखेज पत्रकारिता 
  71. Threat = डर / धमकी / खतरा / आशंका 
  72. Traditional = परंपरागत / रूढ़िवादी / चलन के अनुसार 
  73. Unambiguous = स्पष्ट / पवित्र / साफ़ 
  74. Unscathed = निरापद / सकुशल / पूरा हुआ 
  75. Utter = बोलना / चरम / उच्चारण करना / पूर्ण 
  76. Vapidity =   निर्जीवता / नीरसता / फ़ीकापन
  77. Vast = व्यापक / विशाल / विस्तृत
  78. Vulnerable = सुभेद्य / अतिसंवेदनशील / कमज़ोर / आलोचनीय 



Comments

Popular posts from this blog

THE HINDU EDITORIAL VOCABULARY PDF: 19 NOVEMBER 2019

THE HINDU EDITORIAL VOCABULARY PDF: 15 NOVEMBER 2019