THE HINDU EDITORIAL VOCABULARY: 20 AUGUST 2019



TOPIC 1 – SOMETHING SPECIAL

  1. Address = पता / व्याख्यान / सम्बोधित करना / निवेदन करना 
  2. Affirm = दृढ़ता के साथ कहना / विधिपूर्वक पुष्ट करना / दावे से कहना  
  3. Agreement = समझौता / अनुबंध / सहमति 
  4. Alignment = संरेखण 
  5. Assiduous = परिश्रमी / तत्पर 
  6. Concern = चिंता / मामला / सम्बंधित होना 
  7. Consistency = स्थिरता / निरंतरता / अविरोध / अनुरूपता / सामंजस्य / संगति 
  8. Consultation = परामर्श / सम्मति लेना 
  9. Courting = निवेदन करना / आमंत्रित करना / प्रणय निवेदन 
  10. Destination = गंतव्य / लक्ष्य / मंजिल 
  11. Ensure = सुनिश्चित / पक्का करना / आश्वस्त करना
  12. Evident = स्पष्ट / प्रत्यक्ष 
  13. Exemplary = उदाहरण के योग्य / अनुकरणीय 
  14. Flinch = हिचकना / विमुख होना / पीछे हटना 
  15. Hallmark = प्रमाण चिन्ह 
  16. Instance = अवस्था / उदाहरण / दृष्टान्त / घटना / आग्रह  
  17. Levy = कर लगाना / वसूल करना / एकत्र करना 
  18. Nurture = लालन पालन / पालन पोषण करना 
  19. Outcome = परिणाम
  20. Preference = पसंद / प्राथमिकता / तरजीह 
  21. Priority = प्राथमिकता / प्रधानता 
  22. Revenue = राजस्व / आय 
  23. Strain = तनाव / खिंचाव / मोच / थकान
  24. Strategic = कूटनीतिक / युक्तिपूर्ण 
  25. Symbiotic = सहजीवी 
  26. Tenure = कार्यकाल / अवधि / अधिकार 
  27. Threat = डर / धमकी / खतरा / आशंका 
  28. Tradition = परंपरा / प्रथा / रिवाज 
  29. Troop = सैन्यदल
  30. Unequivocal = स्पष्ट / सुबोध / समझ में आने वाला 


TOPIC 2 – SOLDIER NUMBER ONE

  1. Abrogation = निराकरण / रद्दीकरण 
  2. Adjunct = सहायक / संयुक्त / मिला हुआ 
  3. Advisory = सलाहकार / परामर्श देने वाला
  4. Ambit  = क्षेत्र / चक्र / मंडल / विस्तार / सीमा
  5. Apparatus = उपकरण / यंत्र 
  6. Appreciation = प्रशंसा / सराहना / मूल्य वृद्धि 
  7. Articulate = स्पष्ट / जोड़ा हुआ / संधियुक्त 
  8. Blunt = धार कम करना / कुंद / कुंठित / मंद बुद्धि का / सीधा सादा 
  9. Certainly = निश्चित रूप से
  10. Comprehensive = व्यापक / विस्तृत / बोध संबंधित
  11. Concomitant = संलग्न / जुड़ा हुआ / सहगामी / सहवर्ती
  12. Confer = प्रदान करना / सम्भाषण करना
  13. Consistent = अविरोधी / सिलसिलेवार / सुसंगत 
  14. Coordination = तालमेल / समन्वय
  15. Countermeasure = किसी कदम के खिलाफ उठाया गया कदम 
  16. Dominant = प्रमुख / प्रभावी / प्रबल / प्रभावशाली 
  17. Efficient = कुशल / निपुण / योग्य 
  18. Entrench = मोर्चा बनाना / मजबूत स्तिथि बनाना / चारो ओर खोद कर सुरक्षित रखना 
  19. Envisage = परिकल्पना करना / विचार करना / समझना
  20. Execution = क्रियान्वयन / अमल में लाना 
  21. Fortnight = पखवाड़ा / पक्ष / दो सप्ताह का समय 
  22. Imminent = आसन्न / निकटस्थ / पास का / आने वाला
  23. Inadequate = अपर्याप्त / अधूरा
  24. Incursion = चढ़ाई / आक्रमण / धावा 
  25. Legitimate = वैध / कानूनी / न्यायसंगत 
  26. Mediation = मध्यस्थता / दलाली 
  27. Posture = आसान / मुद्रा / दशा / हालत 
  28. Proxy = प्रतिनिधि / परोक्ष / स्थानापन्न मनुष्य
  29. Ramp up = जुटाना / बढ़ाना 
  30. Recommend = बताना / सिफारिश करना / अनुशंसा करना 
  31. Seamless = निर्बाध / अखंड / समेकित / झुर्री रहित 
  32. Squabble = झगड़ा / तकरार / लड़ाई 
  33. Strategic = कूटनीतिक / युक्तिपूर्ण 
  34. Tenure = कार्यकाल / अवधि / अधिकार 
  35. Thrust = धकेलना / प्रेरित करना 
  36. Transpire = रिसना / भाप बन कर उड़ जाना / छेदों से निकलना / लोक विदित होना  / प्रकट होना 


TOPIC 3 – THE FAR RIGHT’S DISRUPTION OF GLOBALISATION

  1. Accrue = वृद्धि होना / लाभ होना / प्राप्ति होना / अधिकार में आना
  2. Administration = प्रशासन / प्रबंधन 
  3. Advocate = अधिवक्ता / समर्थक / पक्ष समर्थन करना 
  4. Affiliate = सहबद्ध / सम्बद्ध करना 
  5. Agenda = कार्यसूची / कार्यावली 
  6. Aggregate = कुल / संचित करना / संग्रह करना 
  7. Aggression = आक्रमकता / प्रचंडता 
  8. Aggressive = आक्रामक 
  9. Agreement = समझौता / अनुबंध / सहमति 
  10. Allegation = आरोप
  11. Allege = आरोप लगाना / तर्क करना
  12. Ally = मित्र / साथी / सहायक 
  13. Argument = बहस / वाद विवाद / तर्क वितर्क / शास्त्रार्थ 
  14. Associate = साथी / सहयोगी / सहभागी / संयुक्त / मिला हुआ 
  15. Attribute = गुण / विशेषता 
  16. Austerity = तपस्या / कठोरता / मितव्ययिता 
  17. Authority = अधिकार / सत्ता
  18. Campaign = अभियान / आंदोलन / सैनिक कार्यवाही / युद्ध
  19. Chunk = टुकड़ा / खंड / अंश 
  20. Collapse = ढह जाना / ढेर हो जाना / पतन / विनाश / संक्षिप्त करना 
  21. Conservatism = रूढ़िवाद 
  22. Context = सन्दर्भ / प्रसंग / विषय  
  23. Critique = आलोचना / समीक्षा / आलोचनात्मक लेख 
  24. Deficit = कमी / अभाव 
  25. Deliberately = सोच समझकर / सावधानी से / जान बूझ कर 
  26. Depreciate = मूल्य कम करना / अपमानित करना / नीचा दिखाना 
  27. Deprive = वंचित करना / अपदस्थ करना / छीन लेना
  28. Designate = नामित / पदांकित करना / नियुक्त करना 
  29. Discontent = असंतोष / असंतुष्ट / नाराजगी
  30. Disrupt = बाधित / भंग करना / गड़बड़ करना
  31. Dogmatist = कट्टर / हठी / साफ़ रूप से कहने वाला 
  32. Domestic = घरेलु / आंतरिक
  33. Elite = विशिष्ट वर्ग / उच्च वर्ग / कुलीन
  34. Emulator = प्रतिस्पर्धी 
  35. Enterprise = उद्यम / उपक्रम 
  36. Establishment = स्थापना / संस्थापन 
  37. Estimate = मूल्य का अनुमान / आकलन
  38. Fickle = चंचल / अस्थिर / बेठिकाना
  39. Firm = अटल / ठोस / दृढ / मजबूत / व्यापारी संघ 
  40. Genuine = वास्तविक / सच्चा
  41. Globalize = वैश्वीकरण करना 
  42. Grievance = कष्ट / विपत्ति / शिकायत 
  43. Hallmark = प्रमाण चिन्ह 
  44. Hegemony = आधिपथ्य / नायकत्व / नेतृत्व / प्रभाव 
  45. Immigrant = अप्रवासी / परदेस वासी 
  46. Implicit = अन्तर्निहित / अव्यक्त / अस्पष्ट 
  47. Inadequate = अपर्याप्त / अधूरा
  48. Inequality = असमानता / विषमता / पक्षपात / अन्याय 
  49. Initiate = आरम्भ करना / सूत्रपात करना 
  50. Intellectual = बुद्धिजीवी / बुद्धि सम्बन्धी
  51. Justification = औचित्य / समर्थन / प्रामाणिकता / तर्कसंगतता 
  52. Justify =  उचित सिद्ध करना 
  53. Levy = कर लगाना / वसूल करना / एकत्र करना 
  54. Liberalism = उदारतावाद 
  55. Liberalize = उदार बनाना / मुक्त करना / स्वतंत्र करना 
  56. Manipulate = हेर-फेर करना / तोड़ना-मरोड़ना 
  57. Maverick = स्वतंत्र विचारो वाला / आवारा / पर्यटक
  58. Measure = माप / मापदंड 
  59. Mire = कीचड़ / दलदल / मैला करना 
  60. Neoliberal = नव उदार 
  61. Notch = निशान / चिन्ह / निशाना साधना 
  62. Occasion = अवसर / मौका
  63. Opportunistic = अवसरवादी 
  64. Outburst = आवेग / प्रकोप / विस्फोट 
  65. Paradigm = परिप्रेक्ष्य / उदाहरण / प्रतिमान / रूप निदर्शन
  66. Patently = साफ़ तौर पर / स्पष्ट तौर पर / प्रत्यक्ष 
  67. Per se = स्वतः / अपने आप में / वास्तव में 
  68. Philosophy = दर्शन / दर्शनशास्त्र 
  69. Populism = लोकप्रियता / लोकवाद
  70. Prospect = संभावना / पूर्वानुमान / खोज करना 
  71. Protectionism = संरक्षणवाद 
  72. Reciprocate = विनिमय करना / प्रतिदान करना / आगे पीछे चलना 
  73. Regime = शासन / व्यवस्था / शासन प्रणाली / शासन काल 
  74. Rhetoric = वाक्चातुर्य / भाषण कला 
  75. Sanction = दृढ करना / अधिकृत करना / प्रतिबन्ध   
  76. Sceptical = अविश्वासी / नास्तिक / सच्ची बातो में संदेह करने वाला 
  77. Seem = प्रतीत होना / दिखाई पड़ना 
  78. Significance = सार्थकता 
  79. Significant = महत्वपूर्ण / सार्थक 
  80. Stimulate = प्रोत्साहित करना / प्रेरित करना 
  81. Strenuously = सख्ती से 
  82. Subject = विषय / विषय वस्तु / अधीन करना / वश में करना 
  83. Subsidiary = सहायक / अतिरिक्त / मददगार 
  84. Tariff = कीमत / दर / शुल्क 
  85. Trajectory = प्रक्षेप पथ 
  86. Transaction = लेन देन / सौदा / समझौता 
  87. Trickle down = बूँद बूँद कर बहना / टपकना 
  88. Votary = तरफ़दार / भक्त / सेवक / समर्थक 
  89. Withdraw = वापस लेना / निकालना 


TOPIC 4 – DEMOCRACY UNDER SIEGE

  1. Abduction = अपहरण  / भगाना  
  2. Abrogation = निराकरण / रद्दीकरण 
  3. Absolute = पूर्ण / परम / निरंकुश
  4. Agrarian = क्षेत्रीक / भूमि सम्बन्धी / कृषि सम्बन्धी
  5. Aloofness = अलगाव / उदासीनता 
  6. Apparent = स्पष्ट / प्रत्यक्ष / प्रकट / आभासी 
  7. Bifurcation = विभाजन / द्विभाजन / दो शाखाओं में बांटना 
  8. Blanch = पीला पड़ना / रंग उड़ जाना / डर से रंग उड़ जाना 
  9. Bother = झंझट / परेशानी / परेशान करना / परेशान होना
  10. Condemnable = निन्दनीय / दण्डनीय 
  11. Conflict = झगड़ा / टकराव / संघर्ष 
  12. Content = सामग्री / विचार या धारणा का मूल तत्व / संतुष्ट / तृप्त / आनंदित 
  13. Culmination = परिणीति / पराकाष्ठा / चरम बिंदु 
  14. Custodian = संरक्षक / अभिरक्षक
  15. Debate = वाद विवाद / विचार विमर्श 
  16. Deprivation = क्षय / हानि / नुकसान / अपहरण 
  17. Dictatorship = तानाशाही
  18. Dignity = गौरव / गरिमा / मर्यादा / शान 
  19. Discretion = विवेक / बुद्धिमानी / विचारशीलता / समझ / सावधानी 
  20. Distress = संकट / विपत्ति / पीड़ा / क्लेश 
  21. Downtrodden = कुचला हुआ / रौंदा हुआ 
  22. Enrich = समृद्ध बनाना / संपन्न बनाना 
  23. Establish = स्थापित करना / सिद्ध करना 
  24. Eternal = सनातन / अविनाशी / अनंत
  25. Ethos = प्रकृति / आचार / लोकनीति 
  26. Executive = कार्यकारी / शासनात्मक 
  27. Fathom = गहराई नापना / नापना / पूर्ण रूप से समझना 
  28. Federalism = संघवाद / संघ का अनुमोदन करना 
  29. Forefather = पूर्वज / पुरखा 
  30. Fortnight = पखवाड़ा / पक्ष / दो सप्ताह का समय 
  31. Fraternity = भातृत्व / बंधुत्व / भाईचारा 
  32. Functionary = पदाधिकारी / अधिकारी / कार्यकर्ता / कर्मचारी 
  33. Fundamental = मौलिक / आधारभूत / मूलभूत
  34. Gratitude = आभार / कृतज्ञता 
  35. Heed = ध्यान देना / सावधान रहना / देखभाल करना 
  36. Ideology = विचारधारा / सिद्धांत
  37. Implementation = अमल / कार्यान्वयन / कार्य रूप में परिणित
  38. Induce = प्रेरित करना / भड़काना
  39. Infuse = मन में बैठना / प्रभावित करना / डालना 
  40. Inquire = पूछताछ करना / जांच पड़ताल करना 
  41. Instead = के बजाय / बदले में / की जगह 
  42. Judicial = अदालती / न्यायिक / न्याय सम्बन्धी / नयायालय सम्बन्धी
  43. Judiciary = न्यायतंत्र / न्यायलय संबंधी / न्यायधीश वर्ग 
  44. Justification = औचित्य / समर्थन / प्रामाणिकता / तर्कसंगतता 
  45. Landslide = भूस्खलन / भारी बहुमत 
  46. Leaning = प्रवृत्ति / झुकाव / लगन 
  47. Legislative = विधायी / विधान सम्बन्धी
  48. Legitimacy = असलियत / यथार्थता / सच्चाई / वैधता
  49. Liberty = स्वतंत्रता / स्वाधीनता 
  50. Minority = अल्पसंख्यक 
  51. Moral = नैतिक / सदाचारपूर्ण
  52. Obsession = धुन / सनक / जूनून 
  53. Owe = कर्ज़दार होना / आभारी होना 
  54. Pave =  प्रशस्त / मार्ग बनाना / पत्थर बैठाना / पक्का बनाना 
  55. Procedure = प्रक्रिया / कार्यप्रणाली / कार्यविधि 
  56. Proclaim = प्रकट करना / घोषणा करना / प्रकाशित करना 
  57. Prophecy = भविष्यवाणी / भविष्यवाणी करने की शक्ति 
  58. Recognition = पहचान / मान्यता / सम्मान / स्वीकृति 
  59. Restriction = बंधन / रोक
  60. Retain = रोकना / कायम रखना / स्मृति में रखना 
  61. Sacred = धार्मिक / पावन / पवित्र 
  62. Seem = प्रतीत होना / दिखाई पड़ना 
  63. Siege = अवरोध / घेरा बंदी 
  64. Sovereignty = प्रधानता 
  65. Spirit = आत्मा / प्राण / भाव / भावना / मनोभाव / मनोवृत्ति 
  66. Steadily = तेज़ी से
  67. Subservient = अधीन / सहायक / गौड़ महत्त्व का 
  68. Succeed = सफल होना / क्रम में आना / अनुवर्ती होना / बाद में आना / उत्तराधिकारी होना 
  69. Tardy = मंद / सुस्त / धीमा 
  70. Thump = प्रहार / मुक्का 
  71. Trample = रौंदना / कुचलना
  72. Wither =  मुरझाना / सूख जाना / नष्ट हो जाना 
  73. Writ = याचिका / आज्ञापत्र / परमादेश



Comments

Popular posts from this blog

THE HINDU EDITORIAL VOCABULARY PDF: 19 NOVEMBER 2019

THE HINDU EDITORIAL VOCABULARY PDF: 3 DECEMBER 2019